Malların və nəqliyyat vasitələrinin və onlara aid sənədlərin gömrük müşayiəti haqqında Əsasnamə

«QEYDƏ ALINMIŞDIR»
Azərbaycan Respublikası
Ədliyyə Nazirliyində
Qeydiyyat № 2731
«07» dekabr 2001-ci il
Nazir
F.MƏMMƏDOV

«TƏSDİQ EDİLMİŞDİR»
Azərbaycan Respublikası
Dövlət Gömrük Komitəsi
Əmr№ 108
«29» noyabr 2001-ci il
Sədr
K.HEYDƏROV

Malların və nəqliyyat vasitələrinin və onlara aid sənədlərin gömrük müşayiəti haqqında
Əsasnamə
Bu Əsasnamə Azərbaycan Respublikası Gömrük Məcəlləsinin 134-cü maddəsinə müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının gömrük qanunvericiliyinə riayət edilməsini təmin etmək məqsədilə işlənib hazırlanmışdır.

«Malların və nəqliyyat vasitələrinin gömrük müşayiəti haqqında Əsasnamə» malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin, eləcə də tranzit gömrük rejimi altında yerləşdirilən malların və nəqliyyat vasitələrinin Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanları arasında gömrük nəzarəti altında gömrük müşayiəti Qaydalarmı müəyyən edir.
Ümumi müddəalar
1. Malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin gömrük müşayiəti - malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin gömrük nəzarəti altında keçirilməsi zamanı gömrük işi haqqında Azərbaycan Respublikasının gömrük qanunvericiliyinə riayət olunması, Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanlarının vəzifəli şəxslərinin malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin gömrük orqanının qərarı əsasında müşayiət olunmasının təmin edilməsindən ibarət tədbirlərdir.

Malların gömrük müşayiətini gömrük orqanlarının vəzifəli şəxsləri həyata keçirirlər.

Azərbaycan Respublikasının Beynəlxalq müqavilələrində digər hallar nəzərdə tutulmamışsa gömrük müşayiəti yalnız Azərbaycan Respublikasının gömrük ərazisində tətbiq edilir.

2. Gömrük müşayiəti zamanı malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin daşınması hallarında gömrük işi ilə bağlı gömrük qanunvericiliyinin təmin olunması məqsədilə digər tədbirlər (nəqliyyat vasitəsinin tələb olunan təchizat şərtindən başqa), o cümlədən gömrük ödənişlərinin ödənilməsinin təmin olunması tətbiq edilmir.

3. 3. İstisna hallarda, gömrük işi haqqında Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə riayət olunmasının təmin edilməsi məqsədilə keçirilən mallara gömrük ödənişlərinin və digər tədbirlərin tətbiq edilməsi hallarında da Azərbaycan Respublikasının gömrük qanunvericiliyi, Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı Beynəlxalq Müqavilələri və gömrük işi haqqında Azərbaycan Respublikasının digər qanunvericilik aktlarında nəzərdə tutulmuş qaydada birbaşa gömrük müşayiəti tətbiq oluna bilər.

4. Malların gömrük müşayiəti zamanı daşıyıcı, alıcı və ya malları göndərən üçün yaranmış xərclər gömrük orqanı tərəfindən ödənilmir.

5. Bu Əsasnamədə aşağıdakı əsas anlayışlar istifadə edilmişdir:

6. Müşayiət olunan mallara, nəqliyyat vasitələrinə və onlara dair sənədlərə gömrük nəzarəti gömrük işi haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi və Azərbaycan Respublikasının normativ - hüquqi aktlarına uyğun olaraq həyata keçirilir.

7. Daşıyıcı malların gömrük müşayiəti ilə gömrük nəzarəti altında daşınması zamanı öz vəzifələrini yerinə yetirmədiyi hallarda Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə uyğun olaraq gömrük orqanları qarşısında məsuliyyət daşıyır.

II. Gömrük müşayiətinə dair qərar
8. Azərbaycan Respublikasının gömrük orqanı aşağıdakı hallarda gömrük müşayiəti haqqında qərar qəbul edir:

9. Malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin Beynəlxalq Yük Daşımaları prosedurasına uyğun daşınması zamanı gömrük orqanı xüsusi hallarda yüklərin beynəlxalq daşımaları haqqında (Beynəlxalq Yük Daşımaları (BYD) kitabçası tətbiq edilməklə yüklərin beynəlxalq daşınması haqqında Gömrük Konvensiyası, 1975) Gömrük Konvensiyasının 23 maddəsinə uyğun Beynəlxalq Yük Daşımalarının kitablarından istifadə edilməklə və Azərbaycan Respublikasının gömrük işi haqqında qanunvericilik aktlarına əsasən gömrük müşayiəti haqqında qərar qəbul edir.

10. Malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin gömrük müşayiəti haqqında qərar qəbul edildiyi zaman aşağıdakılar da nəzərə almır:

11. Gömrük müşayiəti haqqında qərar Azərbaycan Respublikası gömrük orqanının struktur bölməsinin vəzifəli şəxsinin raportu əsasında gömrük orqanının rəisi və ya onun müavini tərəfindən qəbul edilir.

12. Gömrük müşayiəti gömrük orqanının rəisinin və ya onun müavinin əmrinə əsasən təşkil olunur.

Müşayiət olunan malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin 50 km məsafədə və ya bir gömrük orqanının fəaliyyət bölgəsində daşınması bu Əsasnamənin 11 bəndində müəyyən edilmiş qaydada gömrük müşayiəti haqqında qərarın əsasında gömrük orqanının rəisinin əmri olmadan həyata keçirilir.

13. Gömrük müşayiəti haqda qərar müşayiət dəstəsi olan gömrük orqanının rəisi və ya onun müavini tərəfindən bu Əsasnamədə nəzərdə tutulmuş qaydada yalnız gömrük müşayiətinə görə gömrük ödənişlərinin ödənildiyi və ya təmin edildiyi haqda kifayət qədər məlumat olduğu halda qəbul edilə bilər.

14. Gömrük müşayiəti haqqında gömrük orqanının qərarı malları göndərən, alan və daşıyıcı üçün məcburidir.

III. Malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin gömrük müşayiətinin təşkili
15. Gömrük müşayiətini Azərbaycan Respublikasının göndərən gömrük orqanı və ya digər gömrük orqanı təşkil edə bilər. Gömrük müşayiəti göndərən gömrük orqanı deyil, digər gömrük orqanı tərəfindən o zaman təşkil oluna bilər ki, müşayiət olunan mallar, nəqliyyat vasitələri və onlara dair sənədlər bu gömrük orqanının fəaliyyət zonasında yerləşmiş olsun və ya həmin gömrük orqanı təyinat gömrük orqanı olsun. Gömrük müşayiətinin təşkil olunmasına dair məsuliyyət bu haqda qərar qəbul etmiş gömrük orqanının rəisi və ya onun müavininin üzərinə düşür.

16. Malları göndərən gömrük orqanı deyil, digər gömrük orqanı gömrük müşayiətinin təşkil olunması haqda qərar qəbul etməzdən əvvəl göndərən gömrük orqanını bu barədə məlumatlandırır, razılıq alındığı halda təyinat gömrük orqanına operativ əlaqə vasitəsi ilə xəbər verir.

17. Göndərən gömrük orqanından təyinat gömrük orqanına gömrük müşayiətini bir qayda olaraq bir gömrük müşayiət dəstəsi (GMD) həyata keçirir.

Müəyyən edilmiş marşrut üzrə malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin gömrük müşayiətini həyata keçirən gömrük müşayiət dəstəsinin (GMD) digər gömrük müşayiət dəstəsi ilə əvəz olunmasına ilkin müşayiəti həyata keçirən GMD-nin sonrakı müşayiətinin mümkün olmadığı və ya məqsədəmüvafiq olmadığı halda yol verilir.

18. Gömrük orqanının rəisi və ya onun müavini müşayiət üçün gömrük ödənişləri ödənildikdən və ya bu ödənişin təmin olunmasını təsdiq edən sənədlər təqdim olunduqdan sonra gömrük müşayiəti haqqında qərar qəbul edir və ya tələb olunduqda əmr verildikdən 1 gündən gec olmamaq şərtilə gömrük müşayiəti təşkil olunmalıdır.

19. Gömrük müşayiət dəstəsi daşıyıcının, eləcə də gömrük orqanının nəqliyyat vasitələrində gömrük müşayiətini həyata keçirə bilər.

20. Gömrük müşayiəti haqqında qərar qəbul edildikdən sonra müvafiq raportun üstü gömrük orqanının rəisi və ya onun müavini tərəfindən yazılmaqla bu müşayiət barədə əmr hazırlanması, sənədlərin toplanması və gömrük müşayiət dəstəsinin yaradılması üçün gömrük orqanının aidiyyatı struktur bölmələrinə göndərilir.

21. Struktur gömrük orqanının rəisi aşağıdakıları həyata keçirir:

GMD-nin başçısına bütün lazımi sənədləri təqdim edir.

22. Əmrdə aşağıdakılar qeyd olunmalıdır:

23. GMD gömrük müşayiətini həyata keçirmək üçün aşağıdakı sənədlərlə təmin olunmalıdır:

IV. Malların gömrük müşayiəti zamanı sənədlərin rəsmiləşdirilməsi qaydası
24. Göndərən gömrük orqanının vəzifəli şəxsi malları, nəqliyyat vasitələrini və onlara dair sənədləri müvafiq qaydada tərtib edir.

25. Müşayiət olunan malların və nəqliyyat vasitələrinin rəsmiləşdirilməsi zamanı göndərən gömrük orqanının vəzifəli şəxsi tranzit gömrük bəyannaməsinin bütün nüsxələrində və ya malların çatdırılmasına dair tərtib olunmuş daşınma cədvəlində və ya BYD kitabçasının kəsilən vərəqində, o cümlədən gömrük nəzarəti və gömrük məqsədləri üçün tələb olunan digər sənədlərdə (nəqliyyat, mal müşayiət sənədləri və s.)
Gömrük müşaiyyəti haqqında müvafiq qeydiyyat aparır.

Tranzit malların daşınması zamanı qeydiyyat tranzit bəyannaməsinin «D» qrafasında aparılır, gömrük müşaiyyətinin təşkilinə dair əmrin nömrəsi isə tranzit bəyannaməsinin 52-ci qrafasında qeyd olunur.

Malların Azərbaycan Respublikasına gömrük nəzarəti altında çatdırılması zamanı gömrük müşaiyyəti haqqında qeyd göndərən gömrük orqanı tərəfindən tərtib edilən «Daşınma cədvəllərində» aparılır və gömrük müşaiyyətinin təşkil olunması haqqında əmrin nömrəsi göstərilir.

BYD prosedurası tətbiq edilməklə malların daşınması zamanı BYD kitabçalarının kəsilən 1-ci və 2-ci vərəqələrində qeydiyyat aparılır və gömrük müşaiyyətinin təşkil olunması haqqında əmrin nömrəsi göstərilir.

26. Müşayiət olunan mallar, nəqliyyat vasitələri və onlara dair sənədlər rəsmiləşdirildikdən sonra göndərən gömrük orqanının vəzifəli şəxsi aşağıdakıları həyata keçirir:

gömrük müşayiətinə aid malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin təhvil-təslim edilməsi haqda (hər mal partiyası üçün tranzit bəyannaməsi, «Daşınma cədvəli» BYD kitabçası) 3 nüsxədən ibarət akt tərtib edir və şəxsi nömrəli möhürü və imzası ilə təsdiq edir, həmin nüsxələrin hər birində gömrük müşayiət dəstəsinin (GMD) rəhbərinə imza etdirir. Gömrük müşayiət dəstəsinin (GMD) rəhbərinə müvafiq olaraq tranzit yük gömrük bəyannaməsinin 2-ci və 3-cü nüsxələrini, «Daşınma cədvəli»nin nüsxəsini, BYD kitabçası bu Qaydaların 25-ci bəndinə əsasən mallara dair rəsmiləşdirilmiş gömrük məqsədləri üçün sənədləri, təhvil-təslim aktının 2-ci və 3-cü nüsxələri təqdim olunur; təhvil- təslim aktının 1-ci nüsxəsi və əmr göndərən gömrük orqanında qalır.

27. Mallar və nəqliyyat vasitələri təyinat yerinə, gömrük müşayiət dəstəsinin əvəz olunacağı yerə, yaxud fəaliyyət zonasında GMD-nin dəyişdiriləcəyi yer olan gömrük orqanına çatdırıldığı zaman gömrük nəzarət zonasında yerləşdirilməlidir.

Təyinat yerinə çatdıqdan sonra GMD-nin rəhbəri nəqliyyat vasitələrini və onlara dair sənədləri, müşayiət olunan mallara dair sənədləri təyinat gömrük orqanının vəzifəli şəxsinə təhvil verir, həmin gömrük orqanının vəzifəli şəxsi ilə birlikdə nəqliyyat vasitələrinə tətbiq edilmiş eyniləşdirmə vasitələrini və yükləmə yerlərini yoxlayırlar.

Mal və nəqliyyat vasitələrində eyniləşdirilmə vasitələri zədələndikdə və ya yükləmə yerlərində yerləşdirilən mallara toxunulma hallarında, və ya sənədlər itirildikdə GMD-nin iştirakı ilə həmin mallara baxış keçirilir və bu barədə akt tərtib olunur.

Baxış keçirildiyi halda həmin baxış aktının bir nüsxəsi GMD-nin rəhbərinə təqdim olunur.

28. Fəaliyyət zonasında GMD-nin gəldiyi yer olan gömrük orqanının vəzifəli şəxsi və GMD-nin rəhbəri mal və nəqliyyat vasitələri və onlara dair sənədlərin təhvil-təslim edilməsi haqda aktın 2-ci və 3-cü nüsxələrində müvafiq qeydlər edirlər.

Təhvil - təslim aktının 2-ci nüsxəsi təyinat gömrük orqanında saxlanılır.

Təhvil - təslim aktının 3-cü nüsxəsi gömrük müşayiəti haqda əmr vermiş gömrük orqanına qaytarmaq üçün GMD-yə verilir.

V. GMD-nin hüquq və vəzifələri
29. GMD-nin tərkibinə daxil olan vəzifəli şəxslər gömrük qanunvericiliyini, malların tranzit gömrük rejimi və gömrük nəzarəti altında çatdırılmasına dair Azərbaycan Respublikasının normativ aktlarında müəyyən edilmiş qaydaları bilməlidirlər.

GMD-nin rəhbəri dəstə üzvlərinin üzərinə düşən vəzifə borclarının icra olunmasını təmin etməlidir.

GMD-nin tərkibinə daxil olan vəzifəli şəxslər öz vəzifə borclarmı yerinə yetirmədikdə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə məsuliyyət daşıyırlar.

30. GMD malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin gömrük nəzarəti altında normal şəraitdə daşınma və saxlanc itkiləri istisna olunmaqla, göndərən gömrük orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş müddətdə dəyişilməz halda təyinat gömrük orqanına çatdırılmasını təmin etməlidir.

GMD mövcud Qaydaların və Azərbaycan Respublikasının digər qanunvericilik aktlarına əsasən öz vəzifələrini yerinə yetirməlidirlər.

31. GMD-nin başçısı aşağıdakıları yerinə yetirməlidir:

32. Gömrük müşayiət dəstəsi gömrük müşayiəti zamanı aşağıdakıları həyata keçirməlidir:

33. Gömrük müşayiəti zamanı malların məhv olma, onlara dair sənədlərin itirilməsi təhlükəsi yarandıqda GMD onların saxlanılmasının təmin olunması üçün onlardan asılı olan bütün mümkün vasitələrdən istifadə etməlidirlər.

34. Malların gömrük müşayiəti zamanı GMD Azərbaycan Respublikası Gömrük Məcəlləsinin 417, 419 və 420-ci maddələrinə əsasən odlu silah, xüsusi vasitələr və fiziki qüvvə tətbiq edə bilər.

VI. Malların müxtəlif nəqliyyat vasitələri və daşınması zamanı gömrük müşayiətinin xüsusiyyətləri
35. Avtomobil nəqliyyatı vasitəsilə daşman malların gömrük müşayiəti zamanı:

Qəza və ya qarşısıalınmaz qüvvənin təsiri nəticəsində nəqliyyat vasitələrindən biri nasaz vəziyyətə düşmüşsə (bu nasazlığın qısa müddət ərzində yerindəcə aradan qaldırılması mümkün deyilsə), GMD fəaliyyət zonasında belə bir hal baş vermiş gömrük orqanına bu barədə məlumat verir. Gömrük orqanı qısa müddət ərzində müşayiət olunan mallara gömrük nəzarətinin təmin olunması ilə bağlı tədbirlər görür. Nəqliyyat karvanının qalan avtomaşınları müraciət olunan gömrük orqanı tərəfindən gömrük nəzarəti təmin olunduqdan sonra müəyyən edilmiş marşrut üzrə öz yoluna davam edə bilər. Hadisə ilə bağlı akt tərtib olunur və orada həmin hadisənin baş verməsi, malların vəziyyəti və sonrakı gömrük rəsmiləşdirilməsi və gömrük nəzarəti ilə bağlı digər məlumatlar göstərilir. Akt GMD-nin başçısı və qeyd olunan gömrük orqanının vəzifəli şəxsi tərəfindən imzalanır.

Əgər yaranmış nasazlıq qısa müddətdə aradan qaldırıla bilərsə, avtonəqliyyat karvanı həmin nasazlıq aradan qaldırılanadək saxlanılır.

Əgər malların, nəqliyyat vasitələrinin və onlara dair sənədlərin gömrük müşayiəti daşıyıcının nəqliyyat vasitəsində həyata keçirilirsə, bu zaman nəqliyyat vasitəsinin kabinasında GMD-nin əməkdaşından başqa yalnız sürücülər yerləşə bilərlər.

36. Müşayiət olunan malların dəmir yolu vasitəsilə daşınması zamanı:

37. Dəniz gəmiləri ilə daşınan malların gömrük müşayiəti zamanı:

38. Hava Nəqliyyatı vasitəsilə daşman malların gömrük müşayiəti zamanı:

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi İcra Hakimiyyəti Orqanlarının Normativ Aktlarının Bülleteni, 2001-ci il, № 12 («VneshExpertService»)

© VneshExpertService