Financial and Legal Consulting of The CIS Regional Cluster
             Az | Ru | En |
          
 
 
   
2002-ci il ərzində respublikanın xarici iqtisadi fəaliyyətinin vəziyyəti haqqında


2002-ci il ərzində respublikanın rezident və qeyri-rezidentləri tərəfindən 129 ölkə ilə aparılmış ticarət əməliyyatlarının həcmi 3840214.3 min ABŞ dolları olmuşdur. Bu müddət ərzində 2166969.9 min ABŞ dolları dəyərində mal ixrac, 1673244.4 min ABŞ dolları dəyərində mal isə idxal olunmuş, ixrac-idxal əməliyyatları üzrə müsbət saldo 493725.5 min ABŞ dolları təşkil etmişdir (əlavə 1). O cümlədən
    - elektrik enerjisinin Rusiya Federasiyasına, Gürcüstan Respublikasına və İran İslam Respublikasına qarşılıqlı ötürülməsi ilə ixracı 18926.7 min ABŞ dolları və idxalı isə 10085.6 min ABŞ dolları təşkil etmişdir;
    - respublikaya 44574.2 min ABŞ dolları dəyərində 41365.8 ton humanitar yük və texniki yardım daxil olmuşdur (əlavə 5).
2001-ce ilə nenayoyi 2002-ci ildə io?ac əməliyyatlarının həcmi 6.12% (141299.5 min ABŞ dolları) azalmış, idxal əməliyyatlarının həcmi isə 16.73% (239788.0 min ABŞ dolları) artmışdır. İdxal əməliyyatlarının həcmi əsasən təbii qazın, avadanlıqlar və texniki qurğuların, elektrik maşınları və onların hissələrinin, poliqrafiya sənayesinin məmulatlarının, qara metallar, kimyəvi maddələr və başqa malların idxalı hesabına artmışdır (əlavə 6, 7).
2002-ci ilin dekabr ayında idxal əməliyyatlarının həcmi 176915.7 min ABŞ dolları olmuşdur və 2001-ci ilin dekabr ayı ilə müqayisədə 34.85% və ya 45718.9 min ABŞ dolları artmışdır.
Müvəqqəti idxal rejimində ölkəmizə 107332.2 min ABŞ dolları dəyərində mal idxal olunmuş, 161739.5 min ABŞ dolları dəyərində mal isə müvəqqəti ixrac edilmişdir.
2002-ce ee ərzində 158297 ədəd nəqliyyat vasitəsindən istifadə edilməklə 15623.1 min ton yük daşınmışdır. Bunlardan 12329.9 min tonu (58736 ədəd nəqliyyat vasitəsi) ixrac əməliyyatlarının, 3293.2 min tonu (99561 ədəd nəqliyyat vasitəsi) isə idxal əməliyyatlarının payına düşür. Əsasən dəmir yolu (83035 ədəd vaqon) və avtomobil yolu nəqliyyatından (50960 ədəd) istifadə edilmişdir. Xam neftin və təbii qazın daşınmasında stasionar nəql etmə vasitəsindən (boru kəməri) istifadə edilmişdir (əlavə 11).
Tranzit rejimində Azərbaycan Respublikası ərazisindən 7894038.4 ton yük keçirilmişdir. Tranzit yüklər əsasən Gürcüstan (6791884.7t), Türkiyə (289089.1t), Tacikistan (251863.6t), Kipr (146073.3t), Türkmənistan (120433.0t) Respublikalarına, Rusiya Federasiyasına (104001.6), İran İslam Respublikasına (43375.9t), Özbəkistan (40653.7t) və İsveçrəyə (39923.8t), və göndərilmişdir.
Fiziki şəxslər tərəfindən respublikaya gətirilən 41044,1 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə gömrük mədaxil orderləri ilə rəsmiləşdirilmişdir. 2002-ci il ərzində ixrac-idxal əməliyyatlarının həcminin aylar üzrə dəyişməsi aşağıdaki kimi olmuşdur: -ixrac əməliyyatlarının həcminin yüksək həddi dekabr ayında (387131,0 min ABŞ dolları, aşağı həddi isə fevral ayında (110282,3 min ABŞ dolları) olmuşdur. -idxal əməliyyatlarının həcminin yüksək həddi dekabr ayında (183061,5 min ABŞ dolları), aşağı həddi isə iyun ayında (110282,3 min ABŞ dolları) olmuşdur. -dekabr ayında ixrac əməliyyatlarının həcmi noyabr ayına nisbətən 231975,8 min ABŞ dolları həcmində artmışdır; -dekabr ayında idxal əməliyyatlarının həcmi noyabr ayına nisbətən 1750,4 min ABŞ dolları həcmində artımşdır; -ixracda artım 26033,8 min ABŞ dolları, idxalda isə artım 5337,9 min ABŞ dollarıolmuşdur (əlavə 1) -idxal-ixrac əməliyyatlarının saziş növləri üzrə təhlili göstərir ki,2002-ci il ərzində 21,23,78 və 80 saziş növlərinə üstünlük verilib.

 İxracdaİdxalda
01 (milli valyuta ilə hesablaşma)1,61% 0,05%
21 (SDV ilə hesablaşma) 52,42% 59,80%
23 (dövlət krediti üzrə hesablaşma)0,00% 5,30%
41 (qapalı dövriyyəli valyuta) 0,54% 3,82%
51 (barter sazişi) 0,51% 0,68%
78 (kompen.öhdəliklər hesabına) 40,13% 0,00%
80 (digərləri) 4,79% 30,35%


Saziş növlərinin təhlili göstərir ki, keçən illə müqayisədə ixrac əməliyyatlarında kompensasiyalı öhdəliklər hesabına sərbəst dönərli valyuta ilə hesablaşmalar əsasında malların keçirilməsinin (78), idxal əməliyyatlarında isə dövlət krediti üzrə sazişin (23) xüsusi çəkisi artmışdır. İdxal və ixrac əməliyyatlarında sərbəst dönərli valyuta ilə hesablaşmalara (21) və digər sazişlərə (80) daha çox üstünlük verilmişdir. Qapalı dövriyyəli valyuta (41) və barter sazişinin (51) xüsusi çəkisi aşağı düşmüşdür (əlavə 2). Barter əməliyyatlarının təhlili göstərir ki, 2002-ci il ərzində ixrac əməliyyatlarının həcmi idxaldan 260,8 min ABŞ dolları az olmuşdur. Barter əməliyyatları üzrə ixracda orta aylıq azalma 141,2 min ABŞ dolları olmuş idxalda isə aylıq azalma 133,3 min ABŞ dollar təşkil etmişdir (əlavə 9).
Uzaq xarici ölkələr üzrə ixracda barter əməliyyatları 10206,4 min ABŞ dolları (ümumi ixraca nisbətən 0,47%), idxalda isə 10897,3 min ABŞ dolları (ümumi idxala nistbətən 0,65%) təşkil etmişdir. MDB dövlətləriüzrə ixracda barter əməliyyatları 937,2 min ABŞ dolları ümumi ixraca nisbətən 0.04%), idxalda isə 507,1 min ABŞ dolları (ümumi idxala nistbətən 0,03%) olmuşdur (əlavə 2,2a,2b,9).
İdxalın və ixracın strukturunda gömrük nəzarətindən keçən əsas əmğəələrin miqdarı (%-lə) aşağıdaki kimidir (2001-ci il ilə müqayisə statistik dəyərə görə aparılmışdır):
İdxalda: ərzaq məhsulları-13,11% (2001-ci ilə nisbətən 105,80%), neft qazı və digər qazaoxşar karbohidrognlər-12,79% (124,15%), xalq istehlak malları -1,73% (85,62%), maşın və elektrik aparatları, avadanlıqlar, elektrotexniki avadanlıqlar və onların ehtiyat hissələri-23,65% (111.41%), nəqliyyat vasitələri və onların hissələri-7,38% (62,16%),qara metalla və onlardan hazırlanan məmulatlar-15,19% (222,22%0, mebel -0,74%(107,39 %), meşə materialları-1,35 (109,81%), toxum-0,05% (72,90%), kübrə -0,25% (96,73%) təşkil edir. Qalan əmtəələrin payına 23,76 % düşür (əlavə 3a).
İxracda: xam neft – 68.13% (2001-ci ilə nisbətən 85.83%), neft iəhnoeea?ı – 19.61% (111.96%), qara metallar və onlardan hazırlanan məmulatlar - 0.88% (233.86%), spirtli və spirtsiz içkilər - 0.10% (62.99%), kimya məhsulları – 1.65% (165.24%), pambıq - 1.05% (151.78%), tütün və tütün məmulatları - 0.92% (81.16%), əlvan metallar - 0.11% (22.34%), çae - 0.24% (162.11%) təşkil edir. Qalan əmtə ələrin payına 7.30% dü ş ür (əlavə 3b). İdxalın strukturunda əsas yer oooai əmtə ələrin miqdarİ və dəyəri aşağ ıdaki kimidir:

 MiqdarıDəyəri (min ABŞ dolları) 2001-ci ilə netto çəki nisb.%-lə
1) Ət və ət məhsulları 22902,4 t 14112,2 112,3 %
   - humanitar yardım 60,0 t 473,2 
2) Buğda 657169,0 t 68612,3 106,7 %
   - humanitar yardım 15988,3 t 3987,4 
Un 9818,6 t 9964,9 54,0 %
   - humanitar yardım 7829,6 t 1666,7 
4) Şəkər 129176,8 t     21473,3 136,7 %
5) Yağ 42086,9 t 26265,4 106,4 %
 - kərə yağı 12730,5 t 12574,8 
 - bitki və heyvan mən.yağ 29356,4 t 13690,6 
 - humanitar yardım 768,0 t 510,5 
6) Çay 5146,8 t 14274,0 78,7 %
7) Spirt 1271823,8 L 1195,5 238,9 %
8) Spirtli içkilər 2541951,5 L 2266,3 282,2 %
9) Tütün məmulatı 1031,7 mln. əd. 7815,3 111,3 %
10) Minik avtomobilləri   
 -YGB əsasında 9685 əd.   40468,7 151,8 %
 -GMO əsasında 5696 əd. 23361,7 
11)Toxum 1513,9 t 771,4 216,4 %
12) Gübrə 49489,6 t 4183,2 144,8 %
13) Neft məhsulları 14513,5 t 10778,2  
14) Elektrik enerjisi 2629935,5 min kvt*s 67093,8  
- o cümlədən, elektrik enerjisinin qarşlıqlı ötürülməsi 495015,1 min kvt*s 10085,6  
15) Neft qazı və digər qazaoxşar karbohidrogenlər 3935313,9 min kub.m 211583,4  


İxracın strukturunda əsas yer tutan əmtəələrin miqdarı və dəyəri aşağıdakı kimidir:

 MiqdarıDəyəri (min ABŞ dolları)2005-ci ilin ilk 5 ayına netto çəki nisb.%-lə
1) Neft (xam)
1.1) Boru kəməri ilə 01.06.2006-cı ilə qədər gedən xam neft (sayğac göstəricilərinə əsasən)
8793597,9 t 1476358,3  
-Şimal boru kəməri ilə 2630570,4 t   
-Supsa boru kəməri ilə 6188816,6 t   
2) Neft emal məhsulları 2740132,4 t 424973,6  
o cümlədən, saziş növləri üzrə:   
- sərbəst dönərli valyuta ilə 2586560,2 t 391520,1  
- milli valyutaya 153528,6 t 33396,5  
2.1) 01.01.2003-cü; ilə qədər şərti bəyannamə ilə yola salın. rəsmiləşdirilməmiş neft məhsulları 116397,2 t   
3) Spirtli içkilər 5495114,5 L 1875,7 59,8 %
4) Tütün 9600,0 t 8271,8 67,5 %
5) Tütün məmulatı 3570,1 mln.əd 11695,3 238,2 %
6) Qara metallar 70176,5 t 13796,7 172,3 %
7) Çay 2284,4 t 5096,2 145,4 %
8) Pambıq mahlıcı və tullantıları 30863,6 t 22704,4 152,2 %

9) Elektrik enerjisinin qarşılıqlı otürülməsi

1385733,4 mln kvt*s 18926,7  

İxrac olunan xam neftin 5128195.3 tonu (58.32%) Azərbaycan Beynəlxalq Əməliyyat Şirkətinin, 2615193.4 tonu (29.74%) Dövlət Neft Şirkətinin Xarici İqtisadi Əlaqələr İdarəsinin, 948844.7 tonu (10.79%) Dövlət Neft Şirkətinin Xarici Sərmayələr İdarəsinin və 101364.5 tonu (1.15%) «Şirvan Oyl» MMM-nin payına duşur.
Neft məhsullarının ixracında «Azneftyağ» İstehsalat Birliyi (1749835.0 ton (63.86%)), Dövlət Neft Şirkətinin Xarici İqtisadi Əlaqələr İdarəsi (821680.8 tonu (29.99%)) və «Azal Oil» müəssisəsi (151784.1 tonu (5.54%)) üstünlük təşkil edir.
Respublikanın rezident və qeyri-rezidentləri xarici ölkələrə(MDB ölkələrindən başqa) 1923855.2 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə (ümumi ixraca nisbətən 88.78%) çıxarmışlar,o cümlədən 10206.4 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə barter üsulu ilə (ixraca nisbətən 0.53%), 975453.9 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə sərbəst dönərli valyuta ilə (ixraca nisbətən 50.70%) və 869680.1 min ABŞ dollarında əmtəə kompensasiyalı öhdəliklər hesabına (ixraca nisbətən 45.21%) çıxarılmışdır.
Eyni zamanda respublikaya xarici ölkələrdən 1023227,8 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə ( ümumi idxala nisbətən 61,15%) gətirilmişdir.Onlardan 10897,3 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə barter üsusu ilə (idxala nisbətən 1,06%), 455295,5 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə sərbəst dönərli valyutaya (idxala nisbətən 44,50%) və 69576,2 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə isə dövlət krediti üzrə (idxala nisbətən 6,80%) gətirilmişdir.
Xarici ölkələr üzrə müsbət saldo 900627,5 min ABŞ dolları təşkil edir (əlavə 2a).
Respublikanın rezident və qeyri-rezidentləri MDB ölkələrinə 243114,7 min ABŞ dolları dəyərində məhsul (ümumi ixraca nisbətən 11,22%) çıxarmışlar, o cümlədən, 937,2 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə barter üsusu ilə ( ixraca nisbətən 0,39%), 160573,3 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə sərbəst dönərli valyuta ilə (ixraca nisbətən 66,05%), 44910,7 min ABŞ dolları dəyərində digər sazişlərlə ( ixraca nisbətən 18,47%), 24996,2 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə milli valyuta ilə hesablaşmalarla (ixraca nisbətən 10,28 %) çıxarılmışdır.
Eyni zamanda, respublikaya MDB ölkələrindən 650016,6 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə (ümumi idxala nisbətən 38,85 %) gətirilmişdir. Onlardan 507,1 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə barter üsulu ilə (idxala nisbətən 0,08%), 545308,2 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə sərbəst dönərli valyutaya (idxala nisbətən 83,89%) və 62941,3 min ABŞ dolları dəyərində əmtəə qapalı valyutaya hesablaşmalar ilə (idxala nisbətən 9,68 %) gətirilmişdir.
MDB ölkələri üzrə mənfi saldo 406901,9 min ABŞ dolları təşkil edir (əlavə 2 b).
Azərbaycan Respublikasının ticarət əlaqələrində xüsusi çəkisi böyük olan ölkələrdən aşağıdakiları göstərmək olar:
Ölkənin adı İxrac, min ABŞ dolları (ümumi ixraca nisbətən faizlə) İdxal, min ABŞ dolları(ümumi idxala nisbətən faizlə) Saldo, min ABŞ dolları
İtaliya 1082811,0 (49,97%) 26363,4 (1,58%) 1056447,6
Rusiya 95071,8 (4,39%) 280377,7 (16,76%) -185305,9
Fransa 166282,4 (7,67%) 118181,7 (7,06%) 48100,7
Türkiyə 83393,6 (3,85%) 164084,8 (9,81%) -80691,2
Sonrakı yerləri Qazaxstan (İxracda 0.53%, eaoaeaa 10.46%), ABŞ (2.40%, 5.90%), İsrail (7.11%, 0.40%), Almaniya (1.33%, 4.99%), Türkmənistan (0.40%, 5.65%), Böyük Britaniya (0.42%, 5.09%), İspaniya (4.80%, 0.61%), Ukrayna (0.60%, 4.77%) və İran (1.38%, 3.46%) tuturlar (əlavə 4, 4a, 4b). Yuxarıda göstərilən bütün göstəricilər cari valyuta məzənnəsi əsasında hesablanmışdır. Qeyd etmək lazımdır Ki, hesabat dövründə xarici-iqtisadi əlaqələrlə 6055 hüquqi və fiziki şəxs məhğul oliuşdur.Bunlardan 2589 dövlət və özəl müəssisə, 3466 isə fiziki şəxslərdir.

Statistika və İnformasiya
Texnologiyaları İdarəsinin rəisi
A.D.Əliyev

Rəsmi məlumatlar Arxiv    
24.11.2007
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu çox böyük regional qüvvə olan Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə birliyini daha da möhkəmləndirəcəkdir
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev noyabrın 18-dən 21-dək Türkiyə, Fransa və Gürcüstanda səfərdə olmuşdur.
Noyabrın 18-də Türkiyə ilə Yunanıstan arasında inşa olunmuş qaz kəmərinin təntənəli açılış mərasimi keçirilmişdir. Türkiyənin Ədirnə şəhərinin ərazisində, Yunanıstanla sərhəddə yerləşən İpşala sərhəd-keçid məntəqəsində təşkil edilmiş tədbirdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Türkiyənin Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Yunanıstanın Baş naziri Konstantinos Karamanlis, Türkiyənin energetika və təbii ehtiyatlar naziri Hilmi Gülər və ABŞ-ın energetika naziri Samuel Bodman və digər rəsmi şəxslər iştirak edirdilər.

Daha ətraflı
24.11.2007
Yeni Azərbaycan Partiyasının məqsədi, məramı Azərbaycanın xoşbəxt gələcəyi, əbədi müstəqilliyidir
Noyabrın 22-də “Gülüstan” sarayında Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılmasının 15 illiyi şərəfinə ziyafət təşkil olunmuşdur.
Azərbaycan Prezidenti, Yeni Azərbaycan Partiyasının sədri İlham Əliyev mərasimdə iştirak etmişdir. Dövlətimizin başçısı ziyafətdə nitq söylədi və bildirdi ki, Azərbaycan ən ağır şəraitdə yaşadığı bir dövrdə yaradılan Yeni Azərbaycan Partiyası öz üzərinə çox böyük və əhəmiyyətli missiya götürmüşdü. O günləri hamımız yaxşı xatırlayırıq, Azərbaycan dövlət müstəqilliyini təzəcə əldə etmişdi. Ölkədə gedən proseslər o qədər də ürəkaçan deyildi.

Daha ətraflı
    © 2006 — 2007, Financial and Legal Consulting of The CIS Supported by «Marco Computer Technologies» Dizayn MEQA şirkəti tərəfindən hazırlanıb